Απειλούμενα είδη.ΤΣΑΚΑΛΙ

Ντροπαλός κάτοικος της ελληνικής υπαίθρου, παρεξηγημένο και κυνηγημένο από πυρκαγιές και άλλες απειλές, το τσακάλι είναι ένα ακόμη μοναδικό είδος της χώρας μας που απειλείται με εξαφάνιση.

Η ζωή του τσακαλιού

Παρότι παρεξηγημένο, το τσακάλι χαρακτηρίζεται ως «καθαριστής» της υπαίθρου, καθώς ως παμφάγο κυνηγάει τα τρωκτικά ενώ ταυτόχρονα «χτενίζει» τις περιοχές του για οργανικά υπολείμματα και σκουπίδια (πεσμένα φρούτα, ψοφίμια κλπ). Στο μέγεθος δεν ξεπερνάει έναν σκύλο ράτσας κόκερ, ζει 8 με 10 χρόνια και στην Ελλάδα απαντάται (με συνολικό αριθμό που δεν ξεπερνάει τα 1500 ζώα) κυρίως σε Έβρο, Βιστωνίδα-Νέστο, Κερκίνη και κεντρική Μακεδονία, Χαλκιδική, Φωκίδα, Πελοπόννησο και Σάμο (το μόνο νησί).

Σήμα κατατεθέν του τα ουρλιαχτά που χρησιμοποιεί μετά το σούρουπο για να επικοινωνήσει με την υπόλοιπη παρέα, καθώς και το γεγονός ότι είναι ζώο μονογαμικό.

Η ζωή που απειλείται

Το τσακάλι μέσα σε λίγα σχετικά χρόνια έφτασε από κοινό είδος να απειλείται με εξαφάνιση στη χώρα μας και σήμερα να θεωρείται «Κινδυνεύον», σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα, 2009). Ήδη η περιοχή εξάπλωσής του έχει συρρικνωθεί σημαντικά σε σχέση με τις αρχές της δεκαετίας του '90.

Το τσακάλι απειλείται κυρίως γιατί απειλείται το σπίτι του. Εξαπλώνεται σε περιοχές χαμηλού και μεσαίου υψομέτρου (οριακά, στην Πελοπόννησο μέχρι 600 μ.), σε μωσαϊκό μικρών καλλιεργειών και μεσογειακού θαμνώνα και υγρότοπων με πυκνές συστάδες βλάστησης. Σε αυτές τις περιοχές οι αλλαγές στις καλύψεις γης υπήρξαν έντονες τα τελευταία 30 χρόνια. Η εγκατάλειψη των μικρών σε μέγεθος και ένταση καλλιεργειών στην ημιορεινή ζώνη, η μείωση ή/και η εντατικοποίηση της κτηνοτροφίας, η εντατικοποίηση της γεωργίας στα πεδινά, η καταστροφή και εκχέρσωση μικρών υγροτόπων και η επέκταση των οικισμών στην παραλιακή ζώνη είναι οι κυριότεροι παράγοντες υποβάθμισης του βιότοπου του τσακαλιού και μείωσης της τροφής του. Οι πυρκαγιές, συχνές και καταστροφικές, επιβαρύνουν την κατάσταση των μικρών πλέον πληθυσμών. Σε αυτά μπορούμε να προσθέσουμε τη θήρευση των προηγούμενων κυρίως χρόνων, καθώς ως το 1990 το τσακάλι ήταν επικηρυγμένο ως επιβλαβές είδος με αποτέλεσμα δεκάδες ζώα να θανατώνονται κάθε χρόνο.

Τα τελευταία μάλιστα χρόνια έχει πάρει ανεξέλεγκτες και επικίνδυνες διαστάσεις η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων που εκτός από το τσακάλι, θέτει σε κίνδυνο και πολλά άλλα μοναδικά είδη της ελληνικής υπαίθρου, όπως σπάνια αρπακτικά πουλιά και γύπες, το λύκο και την αρκούδα. Καθώς μικρές ομάδες ή οικογένειες τσακαλιών απομονώνονται, γίνονται όλο και πιο τρωτές στις ανθρώπινες και φυσικές πιέσεις. Ας θυμηθούμε άλλωστε ότι η Ελλάδα είναι μια ορεινή χώρα με πολλούς φυσικούς φραγμούς για το τσακάλι. Αν δεν ληφθούν επαρκή µέτρα προστασίας, το μοναδικό αυτό είδος θα αντιμετωπίσει άμεσα κίνδυνο εξαφάνισης στην Ελλάδα.

Η ζωή που προστατεύουμε

Ένα κουτάβι στην αγκαλιά του Γιώργου Γιαννάτου, συνεργάτη μας στο πρόγραμμα καταγραφής του πληθυσμού του τσακαλιού κατά την περίοδο 2000-2002.

© Γ. Γιαννάτος / WWF Ελλάς

Την περίοδο 2000-2002, το WWF Ελλάς πραγµατοποίησε πανελλαδική καταγραφή των πληθυσµών του τσακαλιού, η οποία ολοκληρώθηκε µε την εκπόνηση Σχεδίου Δράσης για τη διατήρηση του είδους το 2004. Το 2008-2009 µετά τις εκτεταµένες, καταστροφικές πυρκαγιές των προηγούµενων ετών, το WWF Ελλάς µαζί µε την Καλλιστώ υλοποίησαν πρόγραµµα καταγραφής και καταµέτρησης του πληθυσµού του είδους σε Πελοπόννησο και Χαλκιδική, µε στόχο την αποτελεσµατικότερη προστασία και διατήρηση του τσακαλιού στην Ελλάδα.

Το 2010 συνεχίσαμε την έρευνά μας στην περιοχή του Έβρου). Το WWF Ελλάς διατηρεί επίσης βάση δεδομένων με καταγραφές παρουσίας του τσακαλιού ενώ συμμετέχει και στη διατύπωση δράσεων πολιτικής για την προστασία του είδους.